Декан истфака БГУ: «У Беларусі захоўваюцца сотні тысяч архіўных дакументаў аб вайне. Мы іх узнялі, асэнсавалі? Не. Гэта мы павінны яшчэ зрабіць»

В юбилей Победы эксперты наблюдают возрастающие попытки в угоду политической конъюнктуре пересмотреть причины и итоги Второй мировой войны. Действительно ли историческая правда сегодня нуждается в защите? Об этом рассуждают эксперты в программе «В обстановке мира».

Александр Кохановский, декан исторического факультета БГУ:
Усё ж у Беларусі, мне так падаецца, у значна меншай ступені гэтыя падзеі палітазаваны, калі браць, скажам так, прадстаўнікоў, я не буду акрэсліваць, якіх народаў, каго, но тым не менш, пазіцыя ў асэнсаванні тэмы вайны – яна, усё ж, на мой погляд, аб’ядноўвае. Пры ўсім тым яна менш раз’ядноўвае, чым можа быць падацца. Я бачу гэта па студэнцкай моладзі. Калі я бачу, як яны ўспрымаюць, я не бачыў тых, хто, скажам, нягледзяы на погляды, якіх падтрымліваюцца, асабістыя перакананні студэнтаў, каб у іх была раз’яднансць, супярэчнасць ў асэнсаванні і ацэнцы гэтых падзей. Бывае рознае, але тут, па-мойму, такого няма. Па крайняй меры, для Беларусі гэта ў меншай ступені характэрна як бы тое, што яно павінна раз’ядноўваць, палітызоўвацца. Падзеі да вайны, пасля вайны – ёсць, якія закранаюць,  пэўную палітычнасць. Тэма вайны, на мой погляд, у значна меншай ступені. Гэта маё такое асабістае меркаванне, но гэта не значыць, што мы не павінны на гэта звяртаць увагу, мы не павінны адстойваць тую праўду, якую мы бачым, якую мы ведаем, праўда, якая павінна таксама стаць адной з такіх асноў, значных асноў нашай гістарычнай асвядомасці.

Як бы там ні было, Беларусь вельмі і вельмі пацярпела. Мы забываем, што Беларусь адносіцца да ліку краін, якія наібольш пацярпелі ў той вайне. Мы забываем, что Беларусь панесла вялізарнейшыя страты, часам забываем. А на гэтым трэба рабіць акцэнт, узгадываць ацэнкі ў тым ліку замежнага эксперту пасляваеннага часу – яны давалі ацэнцы падзей у нашай краіне. Гэта вельмі і вельмі істотна. У Беларусі такога перасэнсавання няма, і не дай Бог гэта, каб яно было. Павінна захавацца гэтая праўда, яна павінна быць.

Але ў сувязі з тым, што Марат Гянадзявіч узняў пытанні аб навучальных дапаможніках – да, сапраўды, гэта вельмі важна і вельмі складана. Але я хачу сказать, што сёння мы, пры ўсім тым, што мы стварылі тысячы публікацый, але мы не сказалі яшчэ ўсё аб той вайне. Вельмі шмат не зроблена. У Беларусі захоўваюцца сотні тысяч архіўных дакументаў аб вайне. Толькі ў Беларусі, не кажучы ў Расіі, у іншых краінах. Мы іх узнялі, асэнсавалі? Не. Гэта мы павінны яшчэ зрабіць. Кожны год назапашваюцца гістарычныя веды, у тым ліку па гісторыі вайны. І мы павінны гэта рабіць. Гэта і аснова для будучых навучальных дапаможнікаў. Ёсць тэмы, якія мы, на жаль, да сённяшняга дня не ўзнялі. У тым ліку перш за ўсё – лёс чалавека на вайне. Лёс дзіцяці на вайне. Мы гэта часам не лічым.

Игорь Марзалюк, ведущий СТВ:
Вайна медыкаў.

Александр Кохановский:
Так, медыкі. Не толькі медыкі.

Игорь Марзалюк:
Вайна тых, хто быў у тылу.

Протоиерей Фёдор Повный, настоятель Всехсвятского прихода Минска:
Духовенство на войне.

Александр Кохановский:
Безумоўна, Ацец Фёдар.

Марат Жилинский, ректор Института подготовки научных кадров НАН Беларуси:
Есть диссертация «Православная церковь вгоды войны».

Игорь Марзалюк:
Это – мало.

Александр Кохановский:
Но гэта не вычэрпываецца ўсё толькі ад адной дысертацыі. Гэта вялікая праца, вялікая тэма.

Артур Зельский, директор мемориального комплекса «Хатынь»:
Заўсёды трэба, як мога больш, мне падаецца, папулярызацыі.

Протоиерей Фёдор Повный:
Я думаю, что Вы совершенно правильно всё сказали. Я абсолютно со всем согласен.