Его произведения не могли не быть замечены кинорежиссерами. Иван Шамякин стал обладателем самой престижной премии. Народный писатель, который творил для своих читателей. В документальном проекте «Тайны Беларуси» мы расскажем о самых счастливых годах жизни Ивана Шамякина и о том, как в одно мгновение для него все остановилось. К 100-летию народного писателя.
«Кажуць, Шамякін – майстар сюжэтаў». Якія творы пісьменніка апынуліся на тэлеэкранах?
29 октября 2021 09:48
В 1957 году появляется роман под названием «Криницы» о жизни сельской интеллигенции. В романе действие происходит в одном из районов Полесья после сентябрьского Пленума ЦК КПСС. Автор повествует о том, как живут и трудятся передовые люди колхозной деревни, как они участвуют в перестройке сельского хозяйства на основе исторических решений партии. В 1964 году на киностудии «Беларусьфильм» роман был экранизирован режиссером Иосифом Шульманом.
Алла Жердецкая, доцент кафедры белорусской и зарубежной литературы филологического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка:
У рамане ўпершыню ў савецкай літаратуры быў паказаны адмоўны вобраз партыйнага дзеяча, сакратара райкама партыі Арцёма Захаравіча Бародкі.
За это произведение в 1967 году автор получил литературную премию имени Якуба Коласа. Еще один популярный роман Ивана Шамякна – «Атланты и кариатиды» написан в 1974 году, а в 1980 году был экранизирован режиссером Александром Гутковичем. Роман посвящен людям, строящим новый, социалистический город. Судьба главного архитектора города Максима Карнача, его труд, семейная жизнь, морально-этические проблемы, которые ему приходится решать, и составляют сюжетную основу романа.
Мария Шамякина, внучка Ивана Шамякина:
Яго сапраўды чытаюць у асноўным архітэктары і будаўнікі. Яны вельмі паважаюць гэты твор. Правільна. Гэта адзін з вельмі нямногіх твораў, дзе ў цэнтры не проста характар і асоба чалавека-архітэктара, але і яго праца. І там вялікую ўвагу надае герой таму, як будзе выглядаць тое, што ён праектуе праз 20, 30, 50 гадоў, як захаваць ці нават і палепшыць ландшафт, як будзе людзям там, наколькі зручна жыць.
Иван Шамякин был одним из лучших сюжетчиков. Обширное литературное наследие писателя легло в основу многих фильмов. За его произведения охотно брались мастера белорусской режиссуры и мосфильмовцы. Начиная с 1964 года по произведениям белорусского мастера слова было снято девять художественных фильмов, которые высоко были оценены зрителями не только за увлекательный сюжет, но и за чувственность и эмоциональность его героев.
Мария Шамякина:
Кажуць, Шамякін – майстар сюжэтаў. Гэта праўда. Сапраўды, ён быў харошы расказчык. Пісаў творы ён зыходзячы з таго, што нейкі сюжэт ёсць, нейкая калізія, і менавіта гэта выразіць хочацца. Таму ён аказаўся надзвычай кінематаграфічным. Яго можна здымаць і пераздымаць, і гэта ўсё кладзецца добра, таму што там ёсць сюжэт, асноўныя кропкі, як дзеянне развіваць крок за крокам, ёсць цікавыя характары, якія падабалася заўсёды іграць акцёрам.
Алла Жердецкая:
Паэт Алесь Гапанюк у час вайны прынёс у хату камароўскай гандляркі зусім іншы свет, незямны, высокі, дзівосны, напоўнены хараством думак і пачуццяў. І ў выніку сапраўднае каханне раскрыла ў галоўнай гераіне Вользе Ляновіч яе лепшы чалавечы патэнцыял. У яе з’явілася жаданне вучыцца, стаць настаўніцай, сапраўднае каханне нават прыводзіць яе да самаахвяравання. Яна напрыканцы гіне, але выратоўвае каханне.
Мария Шамякина:
І для многіх, для той жа Андрэйчанка, «Гандлярка і паэт», я так думаю, што гэта адна з самых лепшых роляў, таму што там яна незвычайна раскрылася менавіта ў развіцці характару гераіні. Гэта вельмі добра атрымалася. Таму, сапраўды, нельга сказаць, што Шамякін быў пакрыўджаны тым, што мала ўвагі да яго было з боку рэжысёраў, з боку кінематографа.
Татьяна Шамякина, дочь Ивана Шамякина:
Ён пачаў жыць на «Камароўцы» з сям’ёй і пасля гэта вельмі каларытна апісаў у адной з лепшых аповесцяў «Гандлярка і паэт», дзе якраз галоўная гераіня – гэта гандлярка на «Камароўцы». Цяпер гэты раён абсалютна не пазнаць, але тады «Камароўка» ужо была, выходзіць. І да вайны, і падчас вайны. Вось, гераіня там гандлявала, прычым ёсць і прататып.
Мария Шамякина:
Неяк Дабралюбаў, мне здаецца, здымаў якраз па апошніх яго апавяданнях фільм «Эпілог». Мы былі на прэм’ерным паказе ў кінатэатры, па тэлевізары яго можа паказвалі ўсяго некалькі разоў, я асабліва яго не бачу. Таму што так ён вельмі змрочны, такое трагічнае развіццё падзей дэманструе, альтэрнатыўныя 1990-я, скажам так. Але і ўздымае тыя пытанні, перад якімі час ад часу ўстаюць людзі. І тады мы ўсёй краінай былі перад такімі пытаннямі.
Николай Метлицкий, поэт, заслуженный деятель культуры Республики Беларусь:
Канешне, Ігар Дабралюбаў зняў шмат цудоўнейшых фільмаў, і таму Іван Пятровіч быў вельмі даверлівы перад ім, ён гаварыў: Ігар, табе ўдаецца многае зрабіць так, як мая душа гаворыць, як я хачу бачыць. А чаму другія рэжысёры не глядзяць у пісьменніцкую душу? Чаму пішуцца сцэнарыі паводле раманаў, а не з пранікненнем у раман? Канешне, Дабралюбаў на гэтае пытанне не мог адказаць з усёй паўнатой, ён толькі спасылаўся на свой вопыт. Але гаворка кончылася тым, што потым у Саюзе кінематаграфістаў правялі цэлы пленум па тым, як трэба кантактаваць з сучаснай літаратурай.
Мария Шамякина:
А зняты ён вельмі таленавіта, цудоўныя акцёры, цудоўная песня там, надзвычай цікавае рашэнне візуальнае зроблена, з карцінамі. Калі мастак прадае ўсе свае работы і застаецца голая белая сцяна, такія адбіткі ад рам карцінных пустыя, такое поўнае спустошванне ў жыцці. Вось так дэманструюць. Гэта, канешне, надзвычай моцна, там на такой вобразнасці многае зроблена.
Читайте также:
Раман «Злая зорка». Як апавяданне стала адзіным вялікім творам пра Чарнобыльскую трагедыю?