«Восстановить так, как было в 18 веке, невозможно». На выставке «Зондажи и миражи реставрации» расскажут о реконструкции исторических ценностей

Новости Беларуси. Отдых для души. В Национальном историческом музее состоялось открытие выставки «Зондажи и миражи», которая стала первым творческим проектом фестиваля «Монумент» Белорусского союза художников. В экспозиции представлены работы реставраторов из творческого объединения «Басталия», рассказали в программе «Минск и минчане» на СТВ.

Сам процесс реставрации предметов состоит из двух составляющих. Зондажи как научное и практическое открытие объекта, а мираж – его мифологическая надстройка. Только объединив эти два направления, можно составить истинную картину исследования.

Наталья Шарангович, первый заместитель председателя Белорусского союза художников, искусствовед:
Канцэпцыя гэтай выставы – паказаць беларускае мястэчка. Мы ўсе добра ведаем, што ў беларускім мястэчкі заўжды было некалькі храмаў. Звычайна на адной плошчы маглі сабрацца і праваслаўны, і каталіцкі, яўрэйскі храм, магла быць нават і мусульманская мячэць. Гэта ўсё як бы ў нашай беларускай традыцыі. У гэтым зале мастакі сабралі менавіта гэты вобраз мястэчка. Тут ёсць матэрыялы, якія прысвечаны аднаўленню праваслаўнага храма, тут ёсць матэрыялы, якія прысвечаны аднаўленню каталіцкага храма. Мы зараз стаім у тым месцы, дзе экспазіцыя прысвечана менавіта сінагоге ў Слоніме. Калі мы паглядзім вакол гэтай экспазіцыі, нават вакол мяне, мы ўбачым велізарны праход, вуліцу. Мне здаецца, гэта спецыяльна задумана было ў канцэпцыі гэтай выставы. Вось гэта такая галоўная вуліца, якая ў Мінску спалучае, аб’ядноўвае розныя храмы. Калі мы ідзем па былой Захараўскай вуліцы, якая зараз называецца Карла Маркса, то калі ў былыя часы гэтая вуліца, напрыклад, спалучала Лошыцу, памятаем, як далека знаходзіцца гэтая Лошыца, з цэнтам горада. Мне здаецца, што куратары гэтай выставы і хацелі паказаць, што мы быццам ідзем па гэтай вуліцы ад праваслаўнага храма да яўрэйскага мястэчка.

В центре выставки представлены уникальные артефакты. Когда-то утерянный кусок постельного белья стал настоящим флагом, который присутствовал на реставрационных конференциях и симпозиумах в Риме, Париже, Москве.

Федор Сорока, руководитель творческого объединения «Басталия»:
Марыя Антонаўна Ракіцкая, маці нашага калегі (Уладзіміра Ракіцкага), прасавала бялізну і выпадкова прапаліла гэтую тканіну. У яе былі кавалачкі такой жа тканіны, яна яе залатала. Але вы заўважылі, што яна прышыла, несупадзенне. Яна паказала, як трэба захоўваць аўтараў. Усякая рэканструкцыя павінна адрознівацца. Гэтая посцілка стала сцягам, яна была ў Рыме, Парыжы, Маскве, на ўсіх канферэнцыях, сімпозіўм па рэстаўрацыі. Можна сказаць, што яна ўжо сусветна прызнаная, сцяг беларускай рэстаўрацыі. Гэта столік у нашай майстэрні, тут напісана каліграфіямі, кірыліцай, лацініцай, кітабамі і квадратным пісьмом, якое хадзіла ў Мінску: елі мы салодкія яблыкі. Гэта словы маленькага Хомачкі з аповесці Максіма Гарэцкага «Ціхая плынь». Хомачка быў такі бедны, сірата. У яго нават не было адзення, абутку, каб у школу пайсці. Але пры сваёй беднасці яму было што ўспомніць. Елі мы салодкія яблыкі.

Лети, моя мысль, на золотых крыльях. Эти строки из оперы Джузеппе Верди «Набукко» стали девизом выставки. Реставрация – это не просто техника, она требует творческого подхода к каждому новому объекту. На выставке представлены экспонаты, которые являются частью сокровищницы национального наследия, и это накладывает дополнительную ответственность за каждый шаг.

Иван Медведев, художник-реставратор:
Гэта Слонім, Касцёл святога Андрэя апостала. Я памятаю, што ў гэтым касцёле былі гурбы солі, дах быў праламаны, зацякала вада, залятаў снег. А там быў склад солей. Гэтыя солі ўсе ўмыліся ў падлогу, у сцены, папсавалі вельмі шмат жывапісу. Але так склалася, што прыкладна праз 10 гадоў я прыехаў сюды ўжо як рэстаўратар. Мы першапачаткова рабілі фасады, я паказваў рабочым, як выцягваць кзымсы, а потым мы заняліся ўжо аднаўленнем скульптур, што былі знішчаны цалкам, або часткова. Напрыклад, фотаздымак злева ад планшэта – гэта той стан касцёла, менавіта алтара, які быў да пачатку рэстаўрацыі. Потым былі зроблены намі абмеры, праведзены архіўныя работы. Сам планшэт – гэта праект рэстаўрацыі алтара цалкам у Касцёле святога Андрэя апостала ў Слоніме. А справа вы бачыце ўжо адноўленую работу. Рука рэстаўратара павінна быць заўсёды відна, таму што аднавіць так, як было ў 18 стагоддзі, у 21 стагоддзі ня зможа ніхто. Наша рэстаўрацыя заўсёды будзе заўважана. Можа, яна не будзе кідацца ў вочы, але яна будзе гарманічна ўпісана ў тое, што захавалася ад аўтара.

В выставочном зале музея посетители познакомятся с основными составляющими белорусского городка: церковью, синагогой и усадьбой. На выставке представлены исследовательские материалы по фрескам Большой синагоги в Слониме, усадьбы в Лошице, Минского Петропавловского собора, часовни Успения Пресвятой Богородицы, дворцово-замкового комплекса в Несвиже. Так что смело планируйте культурные выходные. Ведь лето – это лучшее время для охоты за впечатлениями.