Алег Хаменка, лідар гурта «Палац» ў праграме «Простыя пытанні» з Ягорам Хрусталёвым.
Алег, вечар добры! Дазволь, у першую чаргу павіншаваць з надыходзячым юбілеем. 4-го красавіка 50 гадоў?
Алег Хаменка, лідар гурта «Палац»:
Так.
І будзе вялікі канцэрт, таму што яшчэ 25 галоў будзе «Палацу».
Алег Хаменка:
Сапраўды. Мы памятаем, што мы такі рэбрэндынг зрабілі вясной 1992 года, але дакладнай даты не памятаем.
Вырашана было: што тут мудрыць, трэба ўсё аб’яднаць.
Дазволь разабрацца спачатку з класіфікацыяй. Вось тое, што грае «Палац» – гэта фолк-мадэрн. Але, з культуралагічнай кропкі гляджэння, ты, нібыта такі, усё ж такі, рок-музыкант.
Алег Хаменка:
У сусвеце ўспрымаюць, як фолк-рок, часцей за ўсё.
І да цябе можна запытвацца, як да рок-музыканта?
Алег Хаменка:
Напэўна, так. Калі паслухаць некаторыя нашыя песні, спецыялісты будуць здзіўлены, што гэтак можа гучаць рок.
Віншаванні яшчэ будуць гучаць, але дазволь спачатку пытанне: вось, не падаецца цябе, што, усё ж такі, тое, што датычыцца лёсу рок-музыканта: сапраўднай творчасці, сапраўдных вынаходак нейкіх – гэта справа маладых? У 20 гадоў нешта прыдумваецца, потым толькі нейкія выключэнні. І ты ўжо зараз мне пачнеш казаць: «А Роллінг Стоунз? А Леанард Коэн? Як жа яны могуць рабіць?» А, усё ж такі, сама энэргетыка – гэта ўжо справа моладзі.
Алег Хаменка:
Ніколі не думаў. Я лічу, што зараз музыка індзі, незалежная, індэпэндэнт-музыка – гэта музыка маладых. Калі гэта – індзі-рок. А, калі гэта класічны рок, ды і ўвогуле – ведаеш, рок, як стыль, не вызначаўся аж да канца 70-ых, ці толькі ў 80-ых гадах пачалі вылучаць рок, як рок. Таму што ніяк не маглі вызначыцца, якія прыкметы гэтага стылю. І ёсць, усё роўна, дзве: гэта блюзавая выснова і пратэстная падача.
А блюзавая выснова і пратэстная падача – чаму толькі для маладых?
Ведаеш, я не знайшоў інфармацыі аніякай – чытаў твае інтэрвью перад нашай сустрэчай – пра тваіх бацькоў. Вельмі цікава, калі ты пачаў цікавіцца такой музыкай? Таму што, можа гэта асяроддзе ўжо Інстытута культуры – там, дзе былі Вайцюшкевіч і ўсе іншыя нашы агульныя сябры? Ці бацькі цябе нешта давалі? Ты з Чыжоўкі мінскай, так?
Алег Хаменка:
Так. Гэта – праўда. Гэта – вельмі годныя, вельмі сціплыя людзі.
Тата мой – токар, толькі ён не любіць гаварыць, што ён – токар.
Ён заўсёды падкрэсліваў, што ён – растачнік-каардынатчык. А, насамрэч – токар. Мама працавала шмат гадоў нянечкай у дзіцячым садзе, і ўжо перад пенсіяй працавала прыбіральшчыцай. Яны высакародныя ў розных сэнсах гэтага слова. Гонар, годнасць, сумленне – для іх не пустыя словы. Да таго ж, я потым даведаўся аб тым, што карані ў іх таксама звязаныя з высакароднай генэтыкай, калі так можна сказаць. Але, канешне, вельмі ўскосна.
90-ыя годы. Тыя, хто марыць быць рок-музыкантамі, што яны глядзяць? Глядзяць на піцерскі рок-н-рол, глядзяць на хлопцаў з гітарамі. Што павінна было адбыцца ў характары маладога чалавека, каб захапіцца фальклорам? Хто павінен быў стаць кумірам? Хто быў тады кумірам? Хто падабаўся?
Алег Хаменка:
Я, канешне, магу сказаць там і пра Боба Дылана, і пра эксперыменты ва Ўсходняй Еўропе, якія былі зроблены, як раз, такімі пераемнікамі кантры.
Ды і той жа самый Уладзімір Мулявін, безумоўна, узяў вельмі шмат ад амерыканскага кантры.
Але гэта было зроблена, як вакальна-інструментальны ансамбль такога жанра – ён перайшоў з біт-ансамбля ў вакальна-інструментальны. І мне здаецца, што гэта было абсалютна натуральна – тое, што мы зрабілі.
Чаму цябе гэта падабалася? Вы ж былі такія апантаныя: Выдронак, ты, Вайцюшкевіч.
Алег Хаменка:
Плюс, напэўна, усё ж такі, вывучэнне каранёвай музыкі, якая была звязаная з рок-музыкай і джазам. Мы цікавіліся джазам і блюз-рокам.
З чагосьці трэба было закахацца?
Алег Хаменка:
Я не ведаю, як адказаць на гэтае пытанне. Я магу сказаць, што не было, а магу, як бы, прызнацца, але не надта публічна. Раней на пахаванне запрашалі жанчын – плакальшчыц. Яны спявалі вельмі прамы і вельмі цікавы тэкст. І я быў зусім яшчэ – нават не падлеткам – мальчышкай, і на мяне гэта моцна-моцна паўплывала.
Я адчуў гэты вот прамы спеў традыцыйных пахавальных плакальшчыц.
І, напэўна вось, я памятаю, што гэта ў мяне засталося і адбілася.
Цікавая сітуацыя атрымалася. Я ў Інтэрнэце ўбачыў, як ты пад фанаграму Кэці Пэры спяваў «Святы вечар».
Алег Хаменка:
Гэта – створаны жарт, наўмысна.
Жарт, але вельмі цікавы. Я заўважыў – зусім інакш ты спяваеш…
Алег Хаменка:
Дарэчы, у гэтым жарце прысутнічае аж тры фальклорныя манеры выканання.
Калі б была сапраўдная песня, якую ведалі б не только ў беларускім колы, якая б падабалася бы, напрыклад, накшталт, як у «Акіяна Эльзы» «Я не здамся без бою». Калі б была толькі адна песня ў кагосьці, зусім інакш было б можна сказаць: «Так, мы сапраўды гаварыць пра сябе, як пра тых, хто стварыў нешта еўрапейскага ўзроўню». Няма ў нас такой песні.
Алег Хаменка:
6 альбомаў. «Лепшыя песні Беларусі», якія мы выдавалі з Тузінам.
Кожная песня – гімн.
Кожная. Супер! Узровень не проста Ўсходняй, Заходняй Еўропы.
Тады, можа, ты мне скажаш, якую з такіх песен ведаюць у Расіі і Украіне, Літве?
Алег Хаменка:
Вось і адказ на тваё пытанне. Што такое «ведаць»? Гэта значыцца, што да гэтага твору прыкладзена ўся маркетынгавая прапаганда. А гэтага ніяк няма. Таму што ўся маркетынгавая сістэма распаўсюджвання запісаў залежыць не ад Мінску. Не з’яўляюцца ў Маскве папулярнымі класныя гурты, якія спяваюць на эрзянскай мове – тая мова, на якой спявалі «Буранаўскія бабулі».
Тувінцы – яны ў свеце вядомы, у Расіі – не.
Гэта ж маркетынгавая сістэма. Гэта – не сістэма, гэта ёсць палітыка. Гэта – маркетынгавая палітыка распаўсюджвання ўплываў. У нас цудоўныя гэтыя творы.
Адкажы, калі ласка, ты сустракаў калісьці, падчас сваіх экспедыцый, чалавека, якога бы ты бачыў і разумеў, што гэта ж такі самы чалавек, як я, толькі нарадзіўшыйся значна раней. І я нават пра сябе і не ведаў, што гэта – мая гісторыя, частка маёй краіны.
Алег Хаменка:
Я любіў пасядзець з дзядамі, паслухаць, як яны гавораць, неяк так. І, каб яны паўзгадвалі вось гэтую фолк-хістары. Толькі не ў тым сэнсе, у якім цяпер прапануюць у Расіі, а фолк-хістары ў тым сэнсе, у якім я разумею. І яны распавядалі мне такія рэчы, якія, канешне, у падручніках не прачытаеш. І, канешен, ужо ва вельмі сталым узросце, яны становяцца ў нейкі момант смялейшыя. І гавораць, як сапраўды было.
І вось гэты момант шчырасці ў мяне час ад часу проста выносіў усю маю свядомасць.
Пераварачваў. Гэта, канешне, безумоўна, вельмі цікава. І мы іх не даслухалі. Мы не далі ім слова. Я маю на ўвазе наша грамадства.
Адкажы напярэдадні 50-годдзя: калі з табой зрабіўся такі момант, які з усімі амаль бывае. І ўсё падаецца цябе: ты малады-малады, падаеш надзеі, усё спяваеш-спяваеш, а потым – на цябе ўся адказнасць. У тваім становішчы – гэта адказнасць за рок-н-рол, за фальклор. Калі гэта апынулася з табой?
Алег Хаменка:
Я імкнуся не браць на сябе шмат адказнасці. Гэта – нармальная з’ява. Я думаю, што гэта – нармальная з’ява. Час ад часу людзі неяк – мне гэта таксама не вельмі падабаецца – але вось яны лічаць, што ўжо рэальна магу нешта параіць. І вымагаюць з мяне нейкіх такіх экспертных адзнак, патрабуюць, каб я дапамагаў. І, насамрэч, гэта нельга абвяргаць. Трэба ісці, дапамагаць. Тэлефануюць – трэба ісці і ісці. Хаця час ад часу не проста не хочацца, а ты разумееш, што – ну, не тое. Ты робіш зараз не тое.
У мяне пытанне: калі ты зразумеў, калі гэта атрымалася?
Алег Хаменка:
Яшчэ да таго, як стварылі «Палац». Гэта не важна, колькі Вам гадоў, важна, на колькі Вы сябе адчуваеце.
Мне здаецца, што я сябе адчуваю гадоў на 140.
Ты сам мне казаў, што ты такі лясны кот.
Алег Хаменка:
Гэта быў часовы жарт.
У цябе ў сацыяльных сетках ёсць такая фотка, дзе ты з катом. Гэта твой кот?
Алег Хаменка:
Так. І цяпер два каты жывуць, і мая жонка вельмі шмат дапамагае бяздомным жывёлам і, перадусім, катам. Увогуле, мяне каты не баяцца.
За свайго прымаюць.
Алег Хаменка:
Нават бяздомныя і тое. І я не думаю, што гэта – добра, ці гэта – кепска. Проста вось нейкая такая з’ява.
Ты, ці ў жарт, ці ўсур’ёз верыш у тую легенду, што, дзякуючы катам, можна трапіць у рай адразу?
Алег Хаменка:
Безумоўна, легенда ёсць. Іншая справа, што фальклорныя легенды – яны ж фармуюць падсвядомую сутнасць.
Каты бачаць іншае вымярэнне – гэта я магу сказаць абсалютна дакладна.
У нас гэта рудзіментарна не захавалася, а каты бачаць. І яны маюць нейкую сувязь з яшчэ адным планам, які прысутнічае зараз з намі.
З тых казак, якія ты запісваў. Я ведаю, што ты – ініцыятар вельмі цікавага праекта.
Алег Хаменка:
Прапаганды аднаўлення ўвагі да беларускай казкі. Таму што гэта, таксама, вялізарная частка фальклору.
Самая цікавая, ці тая, што зараз больш за ўсё адлюстроўвае твой пукнт у жыцці. Вось тут ты зараз знаходзішся, напярэдадні твайго 50-годдзя. Якая казка найбольш падобная на гэта?
Алег Хаменка:
Абавязкова неабходна зрабіць папулярызацыю казкі «Салдат-доктар», якую мы зрабілі асобным выхадам, на якую я рабіў такое…
А, калі караценька распавесці, пра што?
Алег Хаменка:
Я яе ў хуткім тэмпе распавядаю 50 хвілін. У ёй чатыры планы. Першы план – той, які вось план па тэксту ты разумееш. Потым падсвядома ты думаеш, што будзе наперадзі – ты разумееш, што не разумееш.
А потым ты разумееш, што гэта, быццам бы, звязаныя тры казкі.
А, насамрэч, гэта адна казка. А, калі ты слухаеш апошні радок, ты разумееш аб тым, што ўсё, што ты слухаў дагэтуль – гэта не так. Як патлумачыць, пра што гэта казка?
Разумею. Не патлумачыш.
Алег Хаменка:
Я ўсім раю: абавязкова ўзяць у машыну і праслухаць. Ад пачатку да канца.
Напярэдадні 25-годдзя «Палацу», не Алега Хаменкі з яго 50-годдзем: самы паспяховы момант у «Палаца» калі быў?
Алег Хаменка:
Не было, напэўна.
Тады. Можа, самы пачатак «Палацу» – першы ваш поспех такі?
Алег Хаменка:
Я думаю, я, увогуле, не.
Я думаю, калі ж ужо пачнуць, можа быць, звяртаць, ці пазнаваць?
Здаецца, столькі ж ужо разоў паказалі.
І не было самага паспяховага моманту?
Алег Хаменка:
Я не імкнуся пераходзіць праз фінішную стужачку. Заўсёды. Я даходжу. Гэта самы кайф – дахадзіць, а потым прапускаць каго-небудзь наперад. Увесь час хадзіць перад фінальнай стужкай. Гэты вось момант пераходу праз стужку – вось ён тады…
Гэта тое ж самае, што атрымаць мільёны Астапу Ібрагімавічу.
Усё. На гэтым усё скончылася. Я не хачу вось гэтага. Напэўна, я яго адцягваю, гэты момант. І, безумоўна, канцэрт не будзе… Гэты канцэрт – ён будзе такім сяброўскім, і проста справаздачным.
Я жадаю вялікага поспеху гэтаму канцэрту. Я думаю, што будзе шмат віншаванняў. І з надыходзячым.
Алег Хаменка:
Спадзяюся, цыклу канцэртаў. Таму што мы, усё ж такі, сыграем па Беларусі, дамовы ёсць. Дай Божа.
Дзякуй за гэтую размову, яшчэ раз віншую і спадзяюся, што 4-га красавіка змагу асабіста павіншаваць.
Алег Хаменка:
Дзякуй. Да сустрэчы.